Kijk naar het nieuws, en alles schreeuwt: CONFLICT! OORLOG! GEWELD! We leven momenteel in een wereld gekenmerkt door onzekerheden en uitdagingen om om te gaan met afschuwelijke beelden en berichten over geweld. Het verlangen naar veiligheid is tegelijkertijd een diepgewortelde menselijke behoefte. Of het nu gaat om fysieke veiligheid, emotionele stabiliteit of financiële zekerheid, de drang naar bescherming en geborgenheid vormt de kern van mens-zijn.
De Evolutionaire Oorsprong
Onze behoefte aan veiligheid vindt zijn oorsprong in de evolutie. In het grootste deel van de menselijke geschiedenis waren veiligheid en bescherming tegen externe bedreigingen essentieel voor overleving. Onze voorouders moesten zich beschermen tegen roofdieren, rivaliserende stammen en de uitdagingen van de natuur. Deze evolutionaire geschiedenis heeft de basis gelegd voor onze huidige behoefte aan veiligheid. Het in ons brein aangelegde ‘alarmsysteem’, dat waarschuwt tegen bedreigingen staat gewoon nog aan en gaat soms (onbedoeld) ook al als er feitelijk geen gevaar is.
Fysieke Veiligheid
Op het meest basale niveau gaat het over een behoefte aan veiligheid als bescherming tegen fysieke gevaren. Een dak boven ons hoofd, voedsel op tafel en bescherming tegen directe bedreigingen voor onze gezondheid en welzijn. Denk aan mensen in conflictgebieden maar ook aan asielzoekers die geen fatsoenlijk onderkomen vinden in landen waar dit op zich voorhanden zou moeten zijn. In een wereld waar natuurrampen, ziektes en andere fysieke bedreigingen een rol spelen, blijft de fysieke veiligheid als een soort subroutine in ons brein draaien en dat kost energie en kan ten koste gaan van je gezondheid.
Emotionele Stabiliteit
Naast fysieke veiligheid streven we ook naar emotionele stabiliteit. Relaties, sociale verbondenheid en een gevoel van gemeenschap zijn essentieel om ons veilig en gesteund te voelen. De behoefte aan emotionele veiligheid heeft een direct verband met de complexiteit van menselijke relaties (door de ander kunnen we ons veiliger èn onveiliger voelen) en de aanwezigheid of afwezigheid van impact van emotionele steun heeft een grote invloed op ons welzijn, en weer: onze gezondheid. Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat er een vergroot gezondheidsrisico is wanneer er chronische onveiligheid wordt ervaren.
Financiële Zekerheid
In deze tijd speelt financiële zekerheid ook een cruciale rol in het ervaren van veiligheid. Een stabiel inkomen en de mogelijkheid om voorzieningen te hebben voor onszelf en onze dierbaren dragen bij aan een gevoel van controle en zekerheid. De angst voor financiële onzekerheid kan een grote impact hebben op hoe je je voelt. De rol hiervan bijvoorbeeld in de toename van overgewicht, lijkt hierin een bepalende rol te spelen. Mensen die wel iets anders aan hun hoofd hebben dan sporten en gezond eten, letten minder op voeding, kopen de goedkoopste voeding (helaas meestal niet de gezonde optie) en bewegen te weinig.
De impact van een onveilige ervaring en trauma
Wanneer je geconfronteerd wordt met een onveilige ervaring, kan dit leiden tot stress, angst en zelfs trauma afhankelijk van de omstandigheden waaronder dit gebeurt. De voortdurende blootstelling aan onveiligheid kan leiden tot een chronisch gevoel van onrust en een verhoogde alertheid voor potentiële gevaren.
Wat te doen?
Om tegemoet te komen aan onze basale behoefte aan veiligheid, is het belangrijk om bewust strategieën te ontwikkelen om aan deze behoefte tegemoet te komen. Natuurlijk is het hebben en onderhouden (of zelfs moeten creëren) van een ondersteunend sociaal netwerk voor ieder mens essentieel. Investeren in persoonlijke ontwikkeling zelfwaarde kan je meer veerkrachtig maken om om te gaan met tegenslagen en weerstand te bieden tegen de onveiligheidgevoelens. Ook praktisch kun je meteen al stappen zetten. De neiging om veel nieuws te kijken als een strategie om grip te ervaren over wat er in de grote wereld gebeurt, werkt juist averechts. Je overlaadt jezelf met informatie over stressvolle gebeurtenissen waarover je geen enkele controle hebt. Machteloosheid kan dan het resultaat zijn. Dus: minder je inname van nieuws, wees kritisch welke informatie je helpt en houd het leven klein. Niet uit onverschilligheid, maar om gezond te blijven. Kijk ook wat je wel kunt doen. Hoe kleine ook, het doneren van dat wat nodig is, kan al helpen. Aardig zijn tegen anderen, misschien zelfs tegen iemand die zich niet aardig gedraagt (zonder over je grenzen te laten gaan natuurlijk), geeft jou een ander gevoel over jezelf dat je kan helpen met de grote en kleine wereld om te gaan.